Op deze pagina worden enkele facetten van de draagconstructie (buitenmuren) belicht.

De constructieve functie wordt, bij de oudere huizen die hier beschreven worden, in de regel vervuld door (dikke) natuurstenen muren. Eigen gewicht van deze constructie maar ook windkracht en krachten die vanaf de dakconstructie komen, dienen door dakconstructie en buitenmuren te kunnen worden verwerkt. Deze muren zijn meestal bijzonder karakteristiek en geven deze huizen juist hun bijzondere karakter. Bovendien hebben ze door hun grote dikte een zeer groot warmteaccumulerend vermogen.

De muren zijn veelal aan de basis ca. 100 cm dik en verjongen naar boven tot ca. 60 cm.. Het verband tussen de uit 2 muren opgebouwde buitenmuur, wordt door het leggen van een transversale steen tot stand gebracht. De grote hoekstenen zijn extra nauwkeurig getailleerd en zijn met relatief kleine voegen met elkaar in verband gebracht. Hetzelfde geldt voor de stenen en lateien rond raamopeningen.

Problemen bij buitenmuren

Een veelvoorkomend probleem bij oudere gebouwen is dat de dakconstructie in de loop der tijd verzwakt is door houtrot e.d. en dat  aanzienlijke "spatkrachten" kunnen opgetreden. Met name door verzwakte verbindingen tussen "korbelen" en "kreupele stijlen" en "spantbeen", kunnen de spatkrachten uiteindelijk de muren uit elkaar drukken met scheurvorming, lekkage en uiteindelijk instorten als mogelijke gevolgen.  Het laatste wordt bespoedigd door het gegeven dat de meeste oude muren opgebouwd zijn uit aarde en stenen en met kalkmortel zijn gemetseld en gevoegd.

De stenen werden meestal in de nabije omgeving gedolven, en gezien het gegeven dat er veel variatie is in steensoorten en kleuren, is het architectonisch beeld zeer streekbepaald. Ook de voegkleur en het voegtype is zeer gevarieerd per streek. Er moet dus zeker goed gekeken worden naar de achtergrond van eventuele scheuren, lekkages en dergelijke om een adequate oplossing te kunnen kiezen.

Enkele andere mogelijke gebreken aan buitenmuur/ constructie:

- degradatie van de muur door vergaande erosie van de stenen, met name bij de minder harde steensoorten (zie ook: natuursteen)

- scheurvorming door slecht onderhoud van zwakke (kalkhoudende) voegen

- scheurvorming door krachten (spatkrachten op dakconstructie)

- scheurvorming door verzwakking fundering    

- onoordeelkundig uitgevoerde gevelwijzigingen (vergrotingen raamopeningen e.d.) met als gevolg scheuren en verzakkingen

Steenverbanden in buitenmuren

Een voorbeeld (zie hiernaast) van een probleem dat frequent bij raamopeningen en deuropeningen met houten lateien voorkomt, is de door voortdurende lekkage optredende rot van deze houten lateien. Meestal is er boven deze lateien een vorm van boogconstructie aanwezig maar uiteindelijk kan de muur hier toch verzakking gaan vertonen. Vervanging van de verrotte latei is dan uiteraard de beste en meest esthetische oplossing.

De voeg die vroeger toegepast werd bestond uit een mortel bestaande uit van zand en hydraulische kalk. De muur was dus op zich ademend, mede door de vulling van de muur bestaande uit aarde. Tegenwoordig wordt de muur meestal gevoegd met een cementmortel hetgeen de muur gesloten maakt voor damptransport. In de meeste jaargetijden vind er een continue damptransport plaats van binnen naar buiten en dit is dan, althans door de muur heen, niet meer mogelijk. Hieronder enkele afbeeldingen waarin enkele steen~ en voegtypen te zien zijn.

D       

Bij het onderdeel mortels is meer informatie over voegen en de te gebruiken cementsoorten en kalksoorten te vinden.

restauratie/ wijziging van de buitenmuur

Het creëren van openingen in een bestaande muur dient met de grootst mogelijke zorgvuldigheid te geschieden. Authentieke boerderijen bevatten in de regel weinig en kleine raamopeningen. Dikwijls wil de eigenaar meer licht in de woning en dus meer of grotere (raam)openingen. De constructieve, uitvoeringstechnische en esthetische aspecten van een dergelijke operatie dienen goed afgewogen te worden. Overigens kan dit ook onderhevig zijn aan een vergunningsprocedure. (wijzigen uiterlijk van bouwwerk)

Bij het ophogen van een muur (bijvoorbeeld in verband met het scheppen van meer loopruimte op verdieping), kan eventueel een verjongende muur met als binnenblad  moellons gemaakt worden. De binnenkant van de buitenmuur kan dan gestuct worden. Het buitenblad is in dat geval bij voorkeur van natuursteen vanwege de esthetische kwaliteit ervan. De ophoging van de muur kan ook door middel van gevelopeningen (bijvoorbeeld gekoppelde kozijnen) gerealiseerd worden, waarbij in dit geval het voordeel van een lichte en eventueel te prefabriceren oplossing uiteraard in het voordeel kan zijn. De kosten kunnen in dit voorbeeld een doorslaggevende rol spelen aangezien een natuurstenen muur (binnenblad van moellons) al gauw op ca. 500 á 600 euro per m2 zal uitkomen en ten opzichte van een ophoging door middel van een houtconstructie met kozijnen ongeveer drie keer zo duur zal zijn. Ook hier spelen draagconstructieve overwegingen een belangrijke rol.